Hội chứng đảo ngược tưới máu động mạch bên trong song thai (Twin reversed arterial perfusion – TRAP) hay còn gọi là song thai không tim (Acardiac twin) là một dị tật rất hiếm gặp, xảy ra khi thai đôi cùng chung một bánh nhau.

trong nghiên cứu của một nhóm các nhà khoa học được công bố vào tháng 7 năm 2015 cho thấy tần suất dị tật song thai không tim này rơi vào khoảng 2,6% các trường hợp song thai cùng 1 màng nuôi, ước tính chiếm khoảng 1/9.500 – 11.000 thai kỳ. Năm 2016, Bệnh viện Phụ sản Hà Nội đã ghi nhận 2 ca song thai không tim bên trong tổng số 40 nghìn ca sinh. Riêng năm 2019, bệnh viện này quản lý 6 ca song thai không tim và đã can thiệp thành công một ca song thai không tim hết sức nguy hiểm cho một sản phụ ở Nghệ An. Để hiểu rõ hơn về dị tật này cũng như hướng khám, mời bạn cùng tham khảo qua bài viết dưới đây của sàng lọc nipt gentis nhé !

Song thai không tim loại dị tật hiếm gặp khi có bầu

Hội chứng song thai không tim là gì?

Về mặt lý thuyết, song thai không tim là một biến chứng đặc thù & hiếm gặp bên trong cặp sinh đôi cùng màng nuôi (monochorionic twin pregnancy). Trong đó, 1 thai nhi có tim thai nhưng không hoạt động hoặc không có tim thai nhưng vẫn có mạch máu, được tưới máu nuôi dưỡng bởi thai còn lại (gọi là thai bơm máu). Điều này khiến thai bơm máu có nguy cơ bị suy tim, chết lưu do mất máu hoặc gặp các biến chứng của sinh non.

Sở dĩ có cái tên hội chứng đảo ngược tưới máu động mạch là do ở thai nhi bơm máu, hệ tuần hoàn vẫn hoạt động bình thường. Mặc dù, một lượng máu của thai này bơm qua động mạch rốn đi qua những cầu nối bất thường tại vị trí nhau thai để vào động mạch rốn của thai không có tim & sau cùng đến hệ tuần hoàn chính của thai này, gây nên ra vòng tuần hoàn đảo ngược ở cơ thể thai nhi thứ hai.

các chuyên gia lý giải rằng, chính vì không có tim hoặc có tim nhưng không hoạt động nên ở thai nhi thứ hai không có dòng máu được bơm đi theo kiểu bình thường. Hệ quả là thai không tim chỉ nhận được máu nghèo oxy từ đó dẫn đến các bất thường trong cấu tạo nên. Trên thực tế, thai không tim thường có đầu, mảng trên cơ thể & tim phát triển không hoàn chỉnh. sàng lọc trước sinh là gì ?

Truy tìm nguyên nhân tạo ra hội chứng song thai không tim

Như đã đề cập ở trên, song thai không tim là 1 loại dị tật bẩm sinh đặc thù, xuất hiện với tần suất rất thấp. Do vậy, đến thời điểm hiện tại các nhà khoa học vẫn chưa thể xác định rõ nguyên nhân tạo hội chứng này.

Hơn nữa, 1 vài nghiên cứu ngày nay vẫn chưa thể kết luận chính xác liệu có mối liên hệ nào giữa dị tật này với bất kỳ tiền sử bệnh lý bất thường ở người bố hoặc mẹ hay không. Còn có giả thiết cho rằng, bên trong giai đoạn sớm của thời kỳ mang thai, nếu bản thân người mẹ thường xuyên trải qua sự biến động mạnh mẽ, liên tục của huyết áp và lưu lượng máu thì có thể gây cản trở sự phát triển tim mạch của cặp song thai chung bánh nhau.

Thai không tim do có sự khiếm khuyết về mặt cấu tạo, thiếu hụt các cơ quan quan trọng nên không thể sống sót ở môi trường bên ngoài tử cung. Song thai không tim về bản chất thai nhận máu không phải là thai nhi hoàn chỉnh mà chỉ là 1 khối mô phát triển. Do vậy, những biện pháp can thiệp chủ yếu tập trung vào việc theo dõi sức khỏe của thai bơm máu & tiến hành những thủ thuật nhằm cắt đứt hoàn toàn nguồn dinh dưỡng cho thai không tim, cứu sống thai nhi còn lại.

Phương pháp điều trị dị tật song thai không tim

Căn cứ trên kết quả của siêu âm trước sinh mà bác sĩ có thể đưa ra nghi vấn về việc thai kì của người mang thai đang gặp hội chứng đảo ngược tưới máu động mạch bên trong song thai. Theo đó, bước đầu tiên bên trong việc xác nhận điều trị là phải xác định rõ song thai chung 1 buồng ối (hay chung một màng nuôi).

Hình ảnh siêu âm cho thấy một thai nhi phát triển bình thường, bên trong khi phần đầu & thân trên của thai nhi còn lại phát triển không rõ ràng & đầy đủ. Ở những lần tái khám chữa, đôi khi bác sĩ sẽ ghi nhận được biểu hiện phù thai ở thai bơm máu do tim thai phải làm việc quá sức để tưới máu cho cả hai thai.

Việc phát hiện ra bất thường trong lưu lượng máu ở tim thai nhi thường được đánh giá thông qua siêu âm Doppler. Nhờ các tiến bộ trong siêu âm 3D, 4D hiện tại đã cho phép những chuyên gia y tế khám được TRAP ngay sau 11 tuần thai.

Song thai không tim được chẩn đoán như thế nào?

Tiên lượng của hội chứng đảo ngược tưới máu động mạch bên trong song thai phụ thuộc vào mức độ áp lực tim gia tăng đối với thai bơm máu. Nếu được cung cấp đầy đủ dưỡng chất, thai không tim vẫn có thể phát triển với tốc độ tương tự như thai bơm máu. Tuy vậy, khi điều này xảy ra, nguy cơ suy tim ở thai bơm máu cũng gia tăng đáng kể.

trong trường hợp xác định thai bơm máu có nguy cơ bị suy tim, nếu tuổi thai lớn & đủ điều kiện cho phép thì bác sĩ có thể tiến hành thủ thuật cặp dây rốn (Umbilical cord ligation – UCL) ngay bên trong buồng tử cung nhằm cắt đứt việc cung cấp máu và dinh dưỡng từ thai bơm máu sang thai không tim, đảm bảo cho thai bơm máu được phát triển bình thường. Thủ thuật này thường được tiến hành kèm theo siêu âm hoặc kết hợp giữa siêu âm & nội soi buồng tử cung.

các hướng khám chữa hiện đại khác

hiện giờ, người ta còn áp dụng các kỹ thuật tiên tiến hơn để khám chữa như:

1. Đốt bằng sóng cao tần (Radio Frequency Ablation – RFA)

Đây là phương pháp xâm lấn có tỷ lệ tổn thương thấp hơn so với phẫu thuật đã được Cơ quan Quản lý Thực phẩm & Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA), cũng như nhiều quốc gia trên thế giới áp dụng rộng rãi. RFA được khuyến nghị bên trong trường hợp tuổi thai lớn hơn 16 tuần. Thủ thuật này liên quan đến việc đưa một điện cực dạng kim bé vào tử cung. Dòng sóng âm thanh được truyền vào đầu kim và sinh nhiệt. Nhiệt năng này được sử dụng để bịt kín các mạch máu nuôi dưỡng thai không tim ở mảng đáy dây rốn của thai.

2. L-AAVV (Laser therapy of the placental vessels) hay L-UCO (Laser umbilical cord occlusion)

Hai phương pháp này cũng dùng năng lượng laser hoặc sóng cao tần để loại bỏ các luồng nối bất thường tại dây rốn, bánh nhau hoặc mạch máu của song thai.

Bất kỳ thủ thuật nào cũng đều tạo nên rủi ro cho cho cả mẹ bầu lẫn thai nhi. Bên cạnh đó, vùng nhau thai không được cung cấp máu từ tuần hoàn của cặp song thai bị biến đổi, thoái hóa & tạo nguy cơ chuyển dạ, sinh non.

Trên đây là những thông tin cơ bản về dị tật song thai không tim. Hy vọng các bà mẹ tương lai sẽ luôn trang bị cho mình những kiến thức liên quan đến thời kì mang thai để đảm bảo sức khỏe, phòng ngừa những biến chứng nguy hại xảy ra.

Đọc thêm: sàng lọc trước sinh khi nào chính xác nhất ?